Veel van onze problemen vinden hun oorsprong in het gezin waarin we zijn opgegroeid. Door deel te nemen aan familieopstellingen wordt de verborgen dynamiek in een familie inzichtelijk. Pas dan kan een proces van integratie en heling beginnen. Een beproefde therapeutische methode van Bert Hellinger. Hoe werkt dit precies?
Systemisch werken – daar draait het om bij Bert Hellinger. Het idee? Iedereen maakt deel uit van een groep of systeem: het eigen gezin, maar ook de hele familie. En elk systeem heeft zijn eigen verhaal en oefent invloed uit op degenen die er deel van uitmaken. Iemands systeem van herkomst geeft weer welke emotionele verstrikkingen en verstoorde verhoudingen zich manifesteren in relaties tussen familieleden. Van een vader die altijd afwezig was tot en met een dominante grootmoeder. Deze knelpunten openbaren zich opnieuw in ons huidige leven en veroorzaken problemen.
Voor familieopstellingen heb je iemand nodig die op een gebied in het leven vastloopt of met een vraag zit. Dit is de cliënt. Diens vragen kunnen betrekking hebben op gezondheid, relaties, werk et cetera. Voorbeelden zijn: ‘waarom wees mijn moeder mij altijd af?’, ‘waarom ben ik ziek?’ of ‘waarom heb ik in elke baan een hekel aan mijn collega’s?’ Daarnaast moeten er mensen aanwezig zijn die de rol van representant op zich kunnen nemen. Zij vertegenwoordigen de familie oftewel het systeem.
Degene met de vraag vertelt kort aan de begeleider over zijn of haar probleem. Vervolgens kiest de cliënt in samenspraak met de begeleider personen uit de groep om de leden van zijn of haar gezin van herkomst of – indien nodig – de hele familie te representeren. De cliënt plaatst deze representanten in de ruimte zodat hun onderlinge posities ‘voelen’ als in die familie. De representanten vormen zo samen een levend model van het relatiesysteem van de familie, een nabootsing van het eigen gezin.
Gevoelens en inzichten zonder enige kennis. Als je op deze wijze je familie ‘neerzet’ naar je innerlijk beeld, dan doet zich een bijzonder verschijnsel voor: de representanten krijgen gevoelens en gedachten die heel dicht liggen bij die van de familieleden die ze vertegenwoordigen. Zonder dat ze over die mensen enige kennis hebben! De representant heeft tijdens de sessie het gevoel dat hij of zij iemand anders is. Dat kan zelfs fysieke ervaringen teweegbrengen. Er zijn verhalen bekend van representanten die steken in de borst kregen. Wat bleek? De personen die zij vertegenwoordigden waren gestorven aan een hartaanval. Of de representant die door zijn benen zakte, omdat – wat hij niet wist – de figuur die hij voorstelde in een rolstoel zat. In de familieopstelling wordt zichtbaar wat zich afspeelt in het familiesysteem. De cliënt neemt dit van een afstand waar. De begeleider kijkt goed wat er met de mensen in de opstelling aan de hand is, stelt vragen aan de representanten en benoemt wat hij ziet gebeuren. Representanten worden in de ruimte verplaatst. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als de vader en moeder in het gezin naast elkaar gaan staan in plaats van tegenover elkaar? Of als een overleden kind dat neergezet in is een uithoek bij de andere kinderen wordt geplaatst? De begeleider let goed op het effect van zo’n verplaatsing: de dynamiek verandert in het systeem en de leden van de groep kunnen gezonder gaan functioneren. De verstoorde patronen en verstikkingen zijn niet alleen zichtbaar maar ook oplosbaar. De cliënt krijgt nieuwe inzichten die kans bieden op heling.